Malowanie jest techniką plastyczną, przy prowadzeniu której realizuje się inne cele dydaktyczne niż przy rysowaniu. Malowanie nie wymaga zbyt dużego napięcia mięśni, wyzwala ruchy płynne, swobodne i szerokie. Materiał i narzędzia narzucają sposób wytworu, który jest barwną plamą lub nawet nieregularną płaszczyzną.

Techniki płaskie CD

MALOWANIE

Technika malowania ma duże znaczenie w późniejszej nauce pisania ze względu na rodzaj ruchów i pracy mięśni ramienia i ręki. Dzięki tej dziedzinie twórczości dziecięcej można pracować nad przyzwyczajaniem ręki do zwalniania napięć mięśni. Z początku to rozluźnienie zachodzi nieświadomie i spontanicznie, a następnie przechodzi w świadome kierowanie pracą mięśni. Dlatego dobrze jest, gdy do malowania dzieci dostają arkusze o dużych formatach, aby mogły swobodnie i zamaszyście kierować ruchami przedramienia. (M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP 1979)

Dobór pędzli do malowania uzależniony jest od stosowanej techniki malarskiej.

Malowanie akwarelą

Do malowania farbami akwarelowymi używa się miękkiego, grubego pędzla, który umoczony w wodzie i strzepnięty powinien mieć ostry koniec (nie rozczapierzony), jednak dobre pędzle są dosyć drogie, dlatego w pracy z dziećmi można używać zwykłych pędzli szczecinowych. Akwarelą maluje się szybko, lekko i niegęstą farbą, stosując dużą ilość wody. (J. Lewicka 100 technik plastycznych, NK 1969). Jest to bardzo trudna do opanowania technika, dlatego lepiej wprowadzać ją stopniowo u dzieci w starszych grupach przedszkolnych.

Malowanie farbami kryjącymi

Do farb kryjących stosowanych w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym zalicza się plakatówki i rzadko tempery. Oba te rodzaje farb rozpuszcza się w wodzie. Do malowania nimi stosuje się pędzle szczecinowe, najlepiej płaskie. Można ich używać na każdym papierze, najlepiej dużych formatów, zwłaszcza w pracy z małymi dziećmi. Z tego rodzaju farb można również korzystać malując szkło, ceramikę, tkaniny itp. (J. Lewicka 100 technik plastycznych, NK 1969)

Dla niektórych dzieci dobre jest malowanie palcami, ponieważ posiada ono właściwości terapeutyczne; daje dzieciom szansę bezpośredniego obcowania z materiałem jako tworzywem, manipulowania wszystkimi palcami oraz różnicowania dotknięć i pociągnięć w zależności od planowanego efektu. (M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP 1979)

Ciekawym doświadczeniem dla dzieci może być również malowanie na śniegu, techniką „mokre w mokrym” (farbami na mokrym kartonie) lub różnokolorowymi tuszami.

WYDZIERANIE

Istotą tej techniki jest bezpośredni kontakt ręki i palców dziecka z materiałem. Podobnie jak w przypadku lepienia, dziecko kształtuje tworzywo ruchami ręki i palców zgodnie z własnym wyobrażeniem przedmiotu. Głównym założeniem wydzierania jest nadawanie kształtu, który ograniczony jest postrzępionymi, nierównymi brzegami. Dzięki tej technice dziecko ćwiczy zdolności manualne, a przede wszystkim precyzję ruchów palców oraz umiejętność współpracy pomiędzy nimi.

Z początku prace małych dzieci są globalne, niedokładne, mało precyzyjne, lecz wraz z rozwojem spostrzeżeń stają się bardziej dosłowne i czytelne, na obrazkach można dostrzec coraz więcej szczegółów.

Wydzieranki można tworzyć z kolorowego papieru, gazet, a nawet z kartonów. Od tego, z jakich materiałów będą tworzone, zależy wybór tła – do jasnego papieru lub gazet dobre jest tło ciemne, a do kolorowego jasne, stonowane.

Przy stosowaniu tej techniki trzeba uważać, by temat pracy był jasny i aby nie wymagał klejenia z bardzo drobnych skrawków papieru, gdyż to prowadzi to do monotonii mechanicznych i męczących ruchów oraz do zatracenia przez dziecko celu pracy. (M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP 1979)

STEMPLOWANIE

Stemplowanie jest rodzajem plastycznej działalności wykorzystywanym głównie do dekoracyjnej twórczości dzieci. Technika ta stwarza nowe możliwości operowania dłonią i dostosowywania napięcia mięśni do zamierzonego efektu. Dzięki stemplowaniu dziecko może od razu sprawdzić efekt swojej pracy, skorygować błędy i wyeliminować niepotrzebne ruchy. W ten sposób ćwiczy świadome operowanie dłonią, pobudzanie i hamowanie jej ruchowych impulsów. Stemplowanie kształtuje zdolność kompozycyjnego rozwiązania powierzchni kartki, symetrii i rytmu. (M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP 1979)

Do drukowania stemplem można używać gotowych form albo tworzyć je samodzielnie z surowego, przeciętego na pół ziemniaka, rzepy lub korka. Najlepsza dla tego rodzaju działalności artystycznej jest gęsta farba, ponieważ nie powoduje ona zacieków na kartonie. (J. Lewicka 100 technik plastycznych, NK 1969)

Poza kartkami, dobrym tłem do stemplowania jest szare płótno, na którym można uzyskać ciekawe kolorystycznie efekty.

WYSZYWANIE

Wyszywanie jest techniką szczególnie przydatną w przygotowaniach do nauki pisania, gdyż angażowane są w jej wykonywanie grupy mięsni i stawy, czynne podczas pisania. Jest to czynność wymagająca dość dobrze rozwiniętej koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz umiejętności kontrolowania własnych ruchów.

Ze względu na bezpieczeństwo dzieci ważne jest, by zajęcia z wyszywania prowadzone były w małych grupach, tak aby prowadzący miał nad wszystkimi kontrolę. Wprowadzając ten rodzaj zdobnictwa, należy najpierw zaznajomić dzieci ze sposobem posługiwania się potrzebnymi przyrządami (igłą, nitką, nożyczkami), dlatego dużo czasu trzeba poświęcić na pokazy. Przed próbą wyszywania można zastosować zabawę „szycie na niby”. Dzieci naśladują ruchem nawlekanie igły oraz szycie różnymi ściegami, np. fastrygą.

Najlepszym materiałem na początkowych zajęciach jest twarda tektura w kształcie wąskiego prostokąta ze wzorem ściegu zaznaczonym dziurkami. Ścieg fastrygi jest dla dziecka najłatwiejszy, ponieważ zachowuje regularny rytm, który łatwo skontrolować wzrokiem i w razie błędu poprawić. Następnym ściegiem do wprowadzenia jest ścieg krzyżykowy oraz „za igłą”, dzięki któremu dzieci uczą się wracania po śladzie, co w późniejszej nauce pisania będzie umiejętnością bardzo przydatną. W kolejnych etapach, zamiast zaznaczania wzoru na tekturze czy materiale, można narysować go na tablicy lub pozwolić dzieciom samodzielnie projektować kredkami, a następnie wyszywać.

Dzięki wyszywaniu dzieci uczą się wyczuwać kierunki i odległości pomiędzy elementami kompozycji. (M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP 1979)

Justyna Wątroba
(fot. obrazka Anna Below)

(Dodano: 2008-12-23)