Postanowiliśmy pokazać wojnę widzianą oczami dziecka. Najskuteczniejszym sposobem nauczania historii jest zbudowanie jej wokół jednej konkretnej osoby – mówi Anna Bosiacka, pomysłodawczyni i koordynatorka serii książek „Muzeum Powstania Warszawskiego dla dzieci”.
Alicja Nowaczyk: Od pewnego czasu można zaobserwować, że powstaje coraz więcej książek dla dzieci poświęconych trudnej tematyce, takiej jak śmierć, choroby czy wojny. Tą ostatnią tematyką zajęło się właśnie Muzeum Powstania Warszawskiego, które we współpracy z wydawnictwem Literatura stworzyło serię książek dla dzieci o II wojnie światowej. Skąd wziął się ten pomysł?
Anna Bosiacka: Muzeum Powstania Warszawskiego jest miejscem bardzo lubianym nie tylko przez młodzież uczącą się już historii, ale także przez dzieci i rodziców. Najmłodsi uwielbiają bawić się w Sali Małego Powstańca. Często przychodzą tam z rodzicami na warsztaty plastyczne, muzyczne czy teatralne. Tematyka wojny, o której opowiada ekspozycja muzealna, powraca potem w ich rozmowach. Jak rozmawiać z dziećmi o wojnie? Jak opowiadać o wojnie, aby dzieci nie fascynowały się nią? Z tymi pytaniami wielokrotnie zwracali się do Muzeum rodzice.
Nieprzerwanie pracujemy z zespołem Sekcji Dydaktycznej nad tym, jak skutecznie tłumaczyć dzieciom w wieku przedszkolnym i szkolnym, czym jest wojna, że jest czymś bardziej skomplikowanym i trudniejszym, niż tylko wielką przygodą – a tak ją sobie wyobrażają dzieci.
Postanowiliśmy więc stworzyć program edukacyjny, który byłby odpowiedni dla polskich dzieci. Jednym z jego elementów stała się seria książek opowiadających o wojnie i okupacji, przeznaczonych dla dzieci w wieku 5+: „Muzeum Powstania Warszawskiego dla dzieci”, a także panele dyskusyjne dla rodziców i nauczycieli: „Jak rozmawiać z dziećmi o wojnie?” oraz „Po co rozmawiać z dziećmi o wojnie?”.
AN: W serii jak do tej pory ukazały się 3 książki, czym się one charakteryzują i co je łączy?
AB: Postanowiliśmy pokazać wojnę widzianą oczami dziecka. Najskuteczniejszym sposobem nauczania historii jest zbudowanie jej wokół jednej konkretnej osoby. Spośród wywiadów z Archiwum Historii Mówionej wybraliśmy wspomnienia osób, które w czasie okupacji miały kilka lat. Bohaterami dotychczasowych książek są: Ela Łaniewska, Asiunia Papuzińska i Włodek Dusiewicz. Wokół tych postaci zostały zbudowane opowieści dla najmłodszych dziewczynek i chłopców.
Chcieliśmy, aby książki były dostępne na terenie całej Polski, zatem zaprosiliśmy do współpracy Wydawnictwo Literatura, z czego bardzo się cieszymy.
AN: Skąd taki, a nie inny dobór autorów?
AB: Napisanie książki dla dzieci opartej o autentyczną historię, która jednocześnie tłumaczy, czym jest wojna, nie przedstawia jej jako wielkiej przygody i posługuje się językiem zrozumiałym dla współczesnych dzieci, jest bardzo trudnym zadaniem. Zatem do współpracy zaprosiliśmy autorów, którzy, naszym zdaniem, potrafią mówić do dzieci o bardzo ważnych sprawach w zrozumiały dla nich sposób.
W swoich książkach uczą dzieci czegoś dobrego, pobudzają do refleksji lub śmiechu, doskonalą język najmłodszych, rozwijają wyobraźnię, przynoszą dobre wzorce zachowań: życzliwości, uczciwości, mądrości, odwagi. Są to autorzy znani i nagradzani, zarówno doświadczeni, jak i bardzo młodzi: Joanna Papuzińska, Paweł Beręsewicz, Michał Rusinek i Marcin Szczygielski oraz ilustratorzy: Olga Reszelska, Joanna Rusinek i Maciej Szymanowicz.
AN: Z tego co wiem, w serii planowane są na razie 4 książki, o czym będzie czwarta?
AB: Inspiracją do stworzenia każdej z książek w serii MPW dla dzieci były wywiady z Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego. Dotąd wydaliśmy dwie książki, których bohaterkami są dziewczynki Elka i Asiunia oraz jedną z chłopcem – Włodkiem, w roli głównej. Bohaterem czwartej książki będzie Tadek, ale więcej już nie chcę zdradzać – przeczytają Państwo za kilka miesięcy.
AB: Z jakim dotychczas odbiorem spotkały się książki z serii?
AN: Seria „Muzeum Powstania Warszawskiego dla dzieci” jest pierwszą tego typu w Polsce. Cieszy się ona ogromnym zainteresowaniem, zarówno wśród rodziców, jak i nauczycieli, czego dowodem jest fakt, że ukazało się już kilkadziesiąt bardzo pozytywnych recenzji. Pierwsza książka w tej serii, pt. „Czy wojna jest dla dziewczyn?”, autorstwa Pawła Beręsewicza z ilustracjami Olgi Reszelskiej, ukazała się w listopadzie 2010 roku. Otrzymała trzecią nagrodę w konkursie „Mazowieckie Zdarzenia Muzealne – Wierzba” w kategorii „Najciekawsze Wydawnictwo Muzealne wydane lub współwydane w 2010 r. przez placówkę muzealną posiadająca siedzibę na Mazowszu” oraz została wyróżniona w III Konkursie Literatury Dziecięcej im. Haliny Skrobiszewskiej. Została także wpisana na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej oraz Złotą Listę Fundacji „Cała Polska czyta dzieciom” http://www.calapolskaczytadzieciom.pl/zlota-lista . Jej fragmenty znajdą się w podręcznikach dla najmłodszych, wydawanych przez wydawnictwo Didasko. Druga książka – „Asiunia” Joanny Papuzińskiej z ilustracjami Macieja Szymanowicza ukazała się w połowie maja 2011 roku. Otrzymała Nagrodę Literacką m.st. Warszawy w kategorii „Literatura Dziecięca”. Premiera trzeciej książki, „Zaklęcie na ” Michała Rusinka z ilustracjami Joanny Rusinek odbyła się 31. lipca 2011 roku.
Mamy nadzieję, że zarówno pierwsza pozycja, jak i kolejne, wydane w tym roku, pomogą rodzicom i nauczycielom rozmawiać z najmłodszymi dziećmi o trudnych sprawach, do których niewątpliwie należy wojna. Doceniając walory edukacyjne całej serii „Muzeum Powstania Warszawskiego dla dzieci”, Patronat Honorowy nad nią objął Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak, natomiast patronat medialny: Radiowa Trójka, Życie Warszawy oraz znane portale dziecięce: Qlturka.pl i Czas Dzieci.pl
AN: Dziękuję za rozmowę.
Anna Bosiacka – historyk i pedagog, starszy specjalista Sekcji Dydaktycznej w Muzeum Powstania Warszawskiego; pomysłodawczyni i koordynatorka serii książek „Muzeum Powstania Warszawskiego dla dzieci” oraz paneli dyskusyjnych: „Jak i po co rozmawiać z dziećmi o wojnie?”, współtwórczyni warsztatów „Zawiszacy tacy jak my”, koordynator gier miejskich dla rodzin i akcji popularyzujących powstańczy teatr lalkowy „Kukiełki pod Barykadą”.
(Dodano: 2011-10-20)