Zajęcia i zabawy konstrukcyjne mają bardzo duży wpływ na rozwój dzieci. Manipulując przedmiotem, dziecko wykonuje szereg operacji myślowych, takich jak, między innymi: szeregowanie, porównywanie, analizowanie i syntetyzowanie. W czasie zabaw konstrukcyjnych rozwija się również orientacja w przestrzeni, co jest bardzo ważnym czynnikiem w nauce pisania. Dzięki temu dziecko będzie umiało rozplanować kartkę, określić miejsce rozpoczynania linii, ich następstwa oraz odległości między nimi.
Techniki przestrzenne
Operowanie różnymi materiałami konstrukcyjnymi jest również wspomaganiem rozwoju manualnego – to rodzaj ćwiczeń aparatu ruchowego ręki (ramię, przedramię, nadgarstek, dłoń) oraz płynności ruchów i koordynacji wzrokowo-ruchowej. (M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP 1979)
UKŁADANIE
Układanie jest jedną z technik plastycznych, która znacznie wpływa na rozwój psychomotoryczny. Polega ona na tym, że dziecko klasyfikuje, szereguje, ze względu na cechy zewnętrzne pewne gotowe elementy, i układa z nich prymitywne całości, którym nadaje znaczenie. Dzięki układaniu dziecko w praktyce poznaje cechy fizyczne przedmiotów, takie jak: kolor, kształt, faktura; uczy się również zauważać różnice i podobieństwa.
W młodszym wieku dzieci grupują przedmioty na zasadzie ich cech charakterystycznych, np. oddzielają trójkąty od kwadratów. Wraz z rozwojem wyobrażeń i spostrzeżeń oraz zainteresowań otoczeniem, dzieci starają się coraz dokładniej odwzorowywać znane przedmioty i sytuacje, tworząc z nich układanki. (M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP 1979)
Tworząc układanki, można korzystać prawie ze wszystkiego, co jest pod ręką, np. z patyczków, koralików, liczmanów, kapsli itd.
Układając, dzieci uczą się planowania, czyli wyznaczania sobie końcowego efektu, ale także drogi dojścia do niego i kolejności czynności; uczą się rozkładać przedmiot na części, czyli przeprowadzać operację analizy oraz składać pewne elementy w całość, czyli syntetyzować. Zdolności analizy i syntezy będą niezbędnymi umiejętnościami w czasie nauki czytania i pisania.
ZABAWY KONSTRUKCYJNE I MAJSTROWANIE
Zabawy konstrukcyjne to taki rodzaj konstruowania, który polega na budowaniu z różnych rodzajów klocków, montowaniu przedmiotów składających się z kilku elementów za pomocą różnych sposobów łączenia. Dzieci korzystają tu z gotowych elementów, z których wykonują zaprojektowaną całość.
Organizując dzieciom zabawy konstrukcyjne, należy pamiętać o różnicowaniu trudności. Dzieci w młodszym wieku przedszkolnym chętnie bawią się takimi zabawkami konstrukcyjnymi jak wieża z krążków czy lalka lub zwierzątko do składania z różnych elementów. W ten sposób uczą się porównywać i różnicować wielkości. Natomiast dzieci starsze chętniej konstruują bardziej skomplikowane budowle, zestawiane z wielu segmentów. Ważne jest, aby dzieci miały dostęp do zabawek o zróżnicowanych sposobach montowania i łączenia. Dzięki temu wspomagany jest rozwój manualny. Ćwiczy się w ten sposób między innymi koordynację wzrokowo-ruchową, płynność ruchów, zdolność chwytu, różnicowanie napięcia mięśniowego. (M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP 1979)
Inną formą działań plastyczno-konstrukcyjnych jest majstrowanie. Dzięki tej formie pracy plastycznej rozwija się szczególnie orientacja w przestrzeni, kształtują się pojęcia proporcji wymiarów i ciężaru oraz miejsca i kierunku podczas konstruowania całości z części.
Do majstrowania można wykorzystywać tworzywo przyrodnicze, jak również przemysłowe, takie jak: karton, drut, pudełka, szpulki, korale, ścinki materiałów itd. W tym rodzaju zajęć plastycznych wykorzystuje się różne techniki, np. cięcie i sklejanie papieru, rysowanie i malowanie ozdób, zlepianie gliną lub plasteliną poszczególnych elementów. Dlatego też majstrowanie jest działalnością bardzo różnorodną, jeśli chodzi o rozwój umiejętności i sprawności manualnych.
Równocześnie rozwija takie procesy wewnętrzne jak spostrzeżenia, wyobrażenia, wspomaga rozwój umiejętności analizy i syntezy. Dzięki tej technice rozwija się pamięć oraz zdolność planowania i abstrahowania. Aby dziecko mogło zaprojektować przedmiot, który będzie tworzyć, musi sobie go najpierw przypomnieć, odtworzyć w pamięci oraz zaplanować kolejność i rodzaj działań. (M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP 1979)
Dziecko przez to, że planuje, wyobraża sobie dany przedmiot, podejmuje próby zmajstrowania go, uczy się weryfikować własne błędy. W ten sposób nabywa umiejętność rozumienia związków przyczynowo-skutkowych.
Majstrując, dzieci powinny wykorzystywać własną fantazję i wyobraźnię. Daje im to możliwość zaangażowania emocjonalnego w pracę oraz pobudza aktywność twórczą. Jeśli nie starcza pomysłowości oraz umiejętności wykonania zadania, można podać dziecku wzór. Odtwarzanie przedmiotów według wzoru stosuje się po to, by dzieci przyswoiły pewne metody konstrukcyjne, opierające się na prawach geometrii lub fizyki. Można również wykorzystać tę metodę do nauczenia dzieci różnych sposobów łączenia materiałów za pomocą patyczków, drutu, gliny itp. Dzięki gotowym wzorom dzieci mogą same ocenić poprawność wykonania zadania, ucząc się w ten sposób samokrytyki i samooceny. (M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP 1979)
CDN
Justyna Wątroba
(kompozycja i fot. Anna Below)
(Dodano: 2008-10-21)