Magazyn dla dzieci „Świerszczyk” – najstarsze czasopismo dla dzieci Europie! A wszystko zaczęło się tak…

„Świerszczyk” z popiołów

Był 1 maja 1945 roku. Trwała wojna. W wyzwolonej Łodzi, w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, ukazał się pierwszy numer „Świerszczyka”. Tytuł wymyśliła znana pisarka, Ewa Szelburg-Zarembina, późniejsza inicjatorka budowy Szpitala-Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka. Grający za kominem świerszcz miał być symbolem tego, co wiele dzieci utraciło w wojennej zawierusze – ciepła rodzinnego domu. Okładkę pierwszego numeru namalował znakomity ilustrator, Jan Marcin Szancer, natomiast pierwszą winietę „Świerszczyka” zaprojektował inny wybitny grafik, Eryk Lipiński, satyryk i długoletni redaktor naczelny „Szpilek”. Pierwszą redaktor naczelną „Świerszczyka” została pisarka, krytyk literacki i tłumaczka, Wanda Grodzieńska.

W pierwszych latach działalności czasopismo zastępowało zniszczone podczas wojny podręczniki. W 1951 roku połączyło się z warszawskimi „Iskierkami” i zaczęło się ukazywać w Naszej Księgarni. „Świerszczyk – Iskierki” wychodził do 1956 roku, kiedy czytelnicy zdecydowali o powrocie do nazwy „Świerszczyk”.

Z dzisiejszej perspektywy wyraźnie widać, że historia zatoczyła koło – kiedyś „Świerszczyk” zastępował podręczniki, dzisiaj ukazuje się w wydawnictwie edukacyjnym Nowa Era. I w dalszym ciągu pomaga w nauce czytania i rozwija wyobraźnię.

„Świerszczyk” a propaganda

Przed 1956 rokiem „Świerszczyk”, podobnie jak reszta prasy, podlegał cenzurze. Otrzymywał wytyczne, o czym należy pisać, a co z kolei pominąć milczeniem. Dzięki mądrości i wyczuciu redaktorów „Świerszczykowi” udało się nie angażować w politykę. „Jedynie słuszną linię programową” prezentowały… tłumaczenia baśni narodów ZSRR. Śmierć Stalina pismo musiało jednak uczcić portretem wodza na okładce.

„Świerszczyk” rekordzista

W latach 50. i 60. do redakcji „Świerszczyka” przychodziło nawet 7 tysięcy listów miesięcznie! Dzisiaj listy w kopercie to rzadkość – czytelnicy wolą wysyłać e-maile lub odwiedzać „Świerszczyk” na Facebooku.

Na początku lat 70. „Świerszczyk” bił wszelkie rekordy popularności. Czasopismo systematycznie zwiększało nakład i ukazywało się wtedy w 900 tysiącach egzemplarzy!

„Świerszczyk” na Politechnice

W marcu 1968 roku zgromadzona w gmachu Politechniki Warszawskiej młodzież grała podobno w zamieszczoną w „Świerszczyku” grę. Na budynku Politechniki Warszawskiej pojawił się natomiast transparent: „Prasa kłamie. Tylko »Świerszczyk« pisze prawdę”. Kiedy ustały protesty, „Świerszczyk” otrzymał od studentów pamiątkowy list i znaczek studenta Politechniki.

„Świerszczyk” w magazynie

Na początku lat 90. „Świerszczyk” przeżył prawdziwą rewolucję! Z literackiego tygodnika zmienił się wtedy w magazyn dla dzieci pełen wywiadów, reportaży, i reklam. Dzisiaj „Świerszczyk” to dwutygodnik, a priorytetem jest dostarczenie młodym czytelnikom literatury i ilustracji na najwyższym poziomie.

Obecny kształt czasopismo zawdzięcza wydawnictwu Nowa Era, do którego trafiło w 2005 roku. Wspomaganie pracy z tekstem, budowanie struktur poznawczych, rozwijanie zasobu słownictwa i poprawności składniowej, wdrażanie systemu hierarchii wartości to tylko niektóre zalety rubryk znajdujących się w czasopiśmie. „Świerszczyk” to nowoczesne pismo z tradycjami. Mądre i piękne. Jedyne takie na rynku!

„Świerszczyk” i ludzie

„Świerszczyk” zawsze miał szczęście do ludzi. Najwybitniejsi twórcy literatury dziecięcej i najlepsi polscy ilustratorzy oddawali swe pióra i pędzle do dyspozycji zielonego przyjaciela dzieci.

Współpracowali z nim i przyjaźnili się przez dziesięciolecia.

Literaci: Wiera Badalska, Helena Bechlerowa, Wanda Chotomska, Wincenty Faber, Danuta Gellnerowa, Stanisław Grochowiak, Czesław Janczarski, Mira Jaworczakowa, Anna Kamieńska, Ludwik Jerzy Kern, Maria Kownacka, Tadeusz Kubiak, Joanna Kulmowa, Irena Landau, Hanna Łochocka, Ewa Nowacka, Józef Ratajczak, Maria Terlikowska, Marta Tomaszewska, Danuta Wawiłow.

Graficy: Julian Bohdanowicz, Tomasz Borowski, Bohdan Butenko, Jerzy Flisak, Elżbieta Gaudasińska, Hanna Krajnik, Maria Mackiewicz, Wiesław Majchrzak, Krystyna Michałowska, Hanna Nowak, Wanda i Bogusław Orlińscy, Zbigniew Rychlicki, Ewa Salomon, Olga Siemaszkowa, Jan Marcin Szancer, Bożena Truchanowska, Józef Wilkoń, Zdzisław Witwicki, Hanna Zakrzewska.

I nic się pod tym względem nie zmieniło. „Świerszczyk” w dalszym ciągu skupia wokół siebie najwybitniejszych polskich twórców. Są to m.in.

Literaci: Paweł Beręsewicz, Alicja Biedronka, Marcin Brykczyński, Dorota Gellner, Maciej Jagodziński, Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Melania Kapelusz, Grzegorz Kasdepke, Magdalena Kiełbowicz, Irena Landau, Maria Ewa Letki, Piotr Olszówka, Anna Onichimowska, Elżbieta Pałasz, Tomasz Plebański, Marcin Przewoźniak, Zofia Stanecka, Zofia Staniszewska, Małgorzata Strzałkowska, Natalia Usenko, Grzegorz Wasowski, Małgorzata Węgrzecka, Wojciech Widłak, Rafał Witek, Ewa Zachara.

Graficy: Anita Andrzejewska, Agnieszka Antoniewicz, Małgorzata Bieńkowska, Marcin Bruchnalski, Bohdan Butenko, Iwona Cała, Kacper Dudek, Maria Ekier, Piotr Fąfrowicz, Anna Gensler, Tomasz Kozłowski, Daniel de Latoru, Krystyna Lipka-Starbałło, Małgorzata Nowak, Andrzej Pilichowski-Ragno, Ewa Poklewska-Koziełło, Jola Richter-Magnuszewska, Joanna Rusinek, Piotr Rychel, Joanna Sedlaczek, Anna Sędziwy, Maciej Trzepałka, Katarzyna Warpas, Elżbieta Wasiuczyńska, Magdalena Wosik, Beata Zdęba, Agnieszka Żelewska.

Redaktor naczelne i Redaktorzy naczelni
Wanda Grodzieńska (1945-1955)
Władysław Kozłowski (1955-1968)
Bolesław Zagała (1969-1983)
Anna Kowalska (1983-1992)
Zdzisław Nowak (1992-1993)
Dorota Oleksiak (1993-1995)
Grzegorz Kasdepke (1995-2000)
Halina Ostaszewska (2000-2001)
Marcin Przewoźniak (2001)
Katarzyna Szantyr-Królikowska (2001-2008)
Małgorzata Węgrzecka (od 2008)

„Świerszczyk” – Bajetan Hops

We wrześniu 2008 roku, po raz pierwszy w historii czasopisma, Świerszczyk zamieścił na łamach swój pamiętnik. Ujawnił też w końcu Świerszczykowe imię i nazwisko. Bajetan Hops pomaga dzieciom rozwiązywać wszystkie małe, duże i wielkie problemy. Najlepiej, jak to możliwe. Z wrażliwością i wyobraźnią. Bo, jak mawia Bajetan, „każdy dobrze wychowany Świerszczyk lata wysoko – jak mama i tata”.
Świerszczyk, Bajetan Hops zaprasza także na stronę www.swierszczyk.pl oraz do aktywności na portalu społecznościowym Facebook. „Świerszczyk” ma tam oficjalną stronę, a Bajetan założył tam swój profil i z każdym dniem powiększa grono znajomych!

„Świerszczyk” zwycięzca

Mały Dong – najcenniejsza Świerszczykowa nagroda – przyznana przez dzieci w konkursie Fundacji Świat Dziecka. Dong z latarenką na końcu nosa, bohater wiersza Edwarda Leara, na stałe gości w redakcyjnej stopce. „Świerszczyk” został też nagrodzony przez dorosłych. Otrzymał m.in. Medal Komisji Edukacji Narodowej w uznaniu zasług czasopisma dla szkoły, Nagrodę Polskiej Sekcji IBBY za Upowszechnianie Czytelnictwa, a jako „mecenas dobrej literatury i grafiki dla najmłodszych” odebrał w 2009 roku list gratulacyjny od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

„Świerszczyk” dla rodziców

W pierwszych latach po II wojnie światowej „Świerszczyk” pomagał w nauce czytania i dzieciom, i dorosłym. Teraz pomaga rodzicom w wychowaniu małych czytelników.

W tym celu powstał „Magazyn dla rodziców ŚWIERSZCZYK” – internetowy przewodnik po meandrach wychowania. Propozycja dla wszystkich tych, którzy pragną wychowywać swoje dzieci w dobrym kontakcie emocjonalnym, lepiej i skuteczniej. Doświadczeni psychologowie dziecięcy i pedagodzy odpowiadają na szereg bardzo ważnych pytań, m.in. jak nakłonić dziecko do współpracy; jakie zabawy pomagają w nauce; jak poskromić kogoś, kto jest niegrzeczny; jak mądrze chwalić dziecko i, co najważniejsze, jak mówić, aby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły (na podst. Książki A. Faber, E. Mazlish, w oparciu o program Szkoły dla Rodziców i Wychowawców). Jak poznać odpowiedzi na te i wiele innych pytań? Wystarczy wejść na www.swierszczyk.pl i przejść do „Magazynu dla rodziców”. Zapraszamy!

(Dodano: 2015-05-04)