Mój 8-letni syn Janek podczas każdej, nawet krótkiej podróży samochodem, zarzuca mnie gradem pytań o nowo poznane językowe wyrażenia. To nasza rodzinna zabawa, wywodząca się jeszcze z czasów przedszkolnych.

– Mamo, co to znaczy: „kłamstwo ma krótkie nogi”, albo „bez pracy nie ma kołaczy”, „darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby”, „wilk syty i owca cała”? – Powiedzonka i przysłowia przynosi ze szkoły, wyłapuje z książek, filmów. Kolekcjonuje je w pamięci, by podczas kolejnej jazdy samochodem zastrzelić mnie pytaniem: – „Dlaczego babka wróżyła na dwoje?”.

Nic więc dziwnego, że „Księga przysłów” Ewy Małgorzaty Wierzbowskiej obojgu nam przypadła do gustu. Nie ma w niej wprawdzie odpowiedzi na wszystkie Jankowe pytania, ale całkiem sporo zagadek udało nam się wyczerpująco wyjaśnić. Otóż na przykład okazuje się, że babki (tak w dawnych czasach nazywane były starsze kobiety żyjące na wsi) były uznawane za bardzo mądre osoby, więc sąsiedzi często przychodzili do nich po radę lub wróżbę. A ponieważ każde zdarzenie mogło mieć różne konsekwencje – pozytywne i negatywne – babki sprytnie zawsze przedstawiały różne rozwiązania problemu. Czyli powiedzenie „na dwoje babka wróżyła” oznacza, że nie wiadomo, jak zakończy się dana sprawa, może być tak, albo wręcz przeciwnie.

Przysłowia uporządkowane są alfabetycznie, a na końcu znajduje się podręczny indeks. Każde z haseł opisane jest prostym językiem, zrozumiałym dla kilkulatka. Nie wyjaśnia tylko znaczenia przysłowia, ale także opisuje okoliczności jego powstania. Autorka pokazuje też dziecku, korzystając z praktycznych przykładów, w jakich sytuacjach może poprawnie użyć danego sformułowania.

Ciekawa lektura, także dla rodziców. Wiele z tych słownych figur tak mocno wsiąkło w potoczny język, że ich znaczenie mocno się rozmyło. Warto przypomnieć sobie, a często nawet dowiedzieć, że „kłamstwo ma krótkie nogi” już od XIX wieku.

Zuzanna Matyjek

nasza ocena: 4

Księga przysłów. Co to znaczy?
Ewa Małgorzata Wierzbowska
il. Marta Kurczewska
wyd. Grupa Wydawnicza Publicat s.a, 2010
wiek: 5+

(Dodano: 2010-10-26)